Günden güne ciddiyeti artan bu konuyu başlıca, sosyal medya bağımlılığı, televizyon bağımlılığı ve oyun bağımlılığı olarak ele alabiliriz. Günümüzde herkese aradığı her neyse onu sunan teknoloji özünde çok iyi bir amaca hizmet etmesine rağmen, nasıl bu kadar kötüye kullanılır oldu? Bize ne gibi zararlar veriyor? Bağımlılığın altında yatan sebepler ve nasıl aşılacağıyla ilgili bir yazı hazırladım.
Öncelikle şunu söylemek isterim. Ne yazık ki bağımlılıklarının farkında olanların içinde bile bu illetten kurtulmak isteyenlerin sayısı çok düşük. Durumun farkında olmayanlardan bahsetmiyorum bile... Peki nedir bizi teknolojiye bu denli bağımlı kılan ? Bu bağımlılığın özünde de her bağımlılıkta olduğu gibi yalnızlık ve değersizlik hislerinin sebep olduğu, yeri dolmaz gibi görünen büyük bir can sıkıntısı yatar. Az da olsa bu boşluğu dolduran internet, zaman içinde kişide alışkanlık ve koşullanmaya yol açar. Bu yüzden kişinin her sıkılma hissiyatında eli ya telefona gider, ya bilgisayara... Masum gibi görünen teknoloji bağımlılığı da diğerleri gibi son derece sinsi ve tehlikelidir. Bağımlılık deyince akla uyuşturucu, sigara, alkol gibi maddeler gelse de, teknoloji bağımlılığı da çağımızda büyük bir "zaman hırsızı" olarak karşımıza çıkar.
Teknoloji bağımlılığının, biyolojik bağımlılığı da en az psikolojik bağımlılığı kadar tehlikelidir. Zamanla beynin haz alma bölgesi tamamen bağımlısı olduğu eyleme teslim olur ve bir süre sonra hayattan zevk alınan tek bir eylem kalmaz. Çünkü tek kanaldan uyarılan bu bölge zamanla diğer tüm uyarıcılara tepkisiz kalır. Durum böyle olunca da harekete geçmek ve sorunları aşmak zamanla daha da zorlaşacaktır.
Medya ve Oyun Bağımlılığı
Sosyal Medya Bağımlılığı bireyi, içinde büyük kitlelerin var olduğu farklı dünyaların içine sokar. Hepsi kendine farklı bir fonksiyon edinmiştir. Bu fonksiyonların başında "karşılıklı takipleşmek, yorumlaşmak, beğenileşmek, buluşmak veya sadece sohbetleşmek" gibi seçenekler vardır. Bu seçeneklerin hepside insanoğlunun gerçek hayatında elde etmek isteyipte edemediği seçeneklerdir. Bu seçenekleri sanal alemde elde etmek, bir süre sonra kişiyi gerçeklikten uzak bir hayat yaşamaya itecektir. Sosyal medya bağımlılığının altında yatan ana sebep ise bireyin yaşadığı yoğun değersizlik hissidir. Maslov'un üçüncül ve dördüncül ihtiyaçlarımız olarak nitelendirdiği ilgi, sevgi, takdir ve kabul görme gibi ihtiyaçların da giderilmesi için sosyal medya sık sık kullanılır. Beğenilerin ve takipçilerin artmasıyla elde edinilen popülerite, kişiye gerçek hayatında elde ettiklerinden fazlasını sunduğunda artık çok geçtir. Bağımlılık kaçınılmaz olur.
Bir diğer teknoloji bağımlılığıysa, gününün yarıdan fazlasını oyun başında geçiren insanların yaşadığı bağımlılıktır. Yana döne oyunun başına oturmak istemek, level atlamak, saatin nasıl geçtiğini anlamamak bağımlılığın belirtileridir. Oyunlarında kalitesiyle birlikte oyun sektörü artık her yaştan insana hitap eden bir sektör haline gelmiştir. Yetişkinler içinde çocuklar içinde tehlikelidir. En tehlikeli ve sinsi oyun modeli ise "karakter" gelişimine dayalı oyunlardır. Oyundaki karakter gerçek hayattakinden daha başarılı, cesur, popüler, takdir ve kabul gören bir karakter olduğunda, kişi benliğinden ve gerçeklikten uzaklaşır. Bu yüzden oyun bağımlıları genelde ideallerini, hayallerini, beklentilerini oyunlarda başaran kişilerdir. Gerçek hayatta elde etmesi zor olan bu başarıları, kolay ve eğlenceli yollarla bizlere sunan bu sektör de zamanla gerçeklikten uzaklaşmamıza ve tembelleşmemize sebebiyet verecektir. Televizyon bağımlılığıda, oyun benzeri, zamanı iyi değerlendiremeyen, boş zamanını doldurmak isteyen, stres altındaki kişilerin içine düştüğü bir durumdur. Her iki bağımlılıkta da, devamlı tek merkezden mesaj almaya alışan beyin, zamanla kişiyi asosyel bir kimliğe ve iletişim sorunlarına sürükler.
Kurtuluş...
Teknoloji bağımlılarına "neden" diye sorduğumda aldığım cevaplar; can sıkıntısı, stres, yalnızlık, eğlence arayışı, zamanın geçmemesi, rekabet, kendini kanıtlama, ilgi görme isteği ve değersizlik hissi oldu. İşte çözüm, tam da bu yanıtların altındaki psikolojik değerlendirmelerde gizli.
Sizi hayatta mutsuz kılan şey nedir ? Aradığınız nedir ? Yaşamak nedir ?
Edineceğiniz çeşitli meşgaleler, yarın odağınızı değiştirmenizde size kolaylık sağlayacaktır.
Değişiminizi başlatacak irade gücünü, gerek sizin, gerek ailenizin, gerek eşinizin dostunuzun, gerekse danışmanınızın desteği ile bulmanız dileğimle...
Psk. Hasan Cemre Aslıhak
